Tomia, Kaledupa en Bau- Bau

Selamat datang!

Eindelijk weer een bericht! Door het slechte weer heb ik thuis geen internet verbinding, daarom lukt bellen of berichten plaatsen niet. Nu ben ik op het kantoor en kan ik eindelijk weer een reisverslag en foto’s voor jullie plaatsen.

Zondag 17 april ben ik naar een schooltje gegaan voor engelse les te geven in de wijk Liya Togo. De school staat d.m.v. pilaren in het water en is via een pier te bereiken. Om de beurt kwamen de kinderen aan lopen en ze waren erg nieuwsgierig naar me. Ik heb ze niet formeel les hoeven geven, maar we zijn naar een paar leuke culturele plekjes gegaan om te wandelen en zodat ik onderweg met ze kon praten.

Maandag 18 april heeft Uyun me geholpen met wat vertalingen van de interviews en heb ik aan mijn rapport gewerkt. Daarna ben ik met Ndrey pangsiet gaan eten. Pangsiet vind ik echt lekker en eindelijk kon ik met stokjes eten i.p.v. met de handen.
We zijn erna naar de familie aan Waha beach gegaan. Ndrey wilde me de vuurtoren van dichtbij laten zien en met Aci en Naga (familie aan Waha beach) zijn we er naar toe gegaan. Op weg naar de vuurtoren begreep ik pas waarom ze met ons mee moesten. De weg was heel slecht en we reden tussen allemaal struiken en lage bomen. De hellingen waren zo steil dat we een paar keer bijna omkiepten… maar het was zo grappig en de rit was het zeker waard. We zijn in de vuurtoren geklommen (ik had wel wat last van hoogtevrees).. Het uitzicht op de bossen omgeven door de zee was prachtig. Op de terug weg ging een van de motors kapot en het begon te regenen en te onweren. Ndrey en ik zijn toen snel naar huis gegaan.. haha.

Dinsdag 19 t/m donderdag 21 april was ik met Pak Sugi (WWF – afdeling visserij) en Pak Arifudin (TNC – afdeling Outreach team voor local community) naar Tomia gegaan. WWF en TNC hebben samen een programma hier (‘Joint Program’ sinds 2003), dus het kantoor waar ik werk bestaat zowel uit WWF en TNC collega’s. Tomia is een van de vier eilanden van Wakatobi. In Tomia ben ik naar het hutje gegaan waar de facilitators van WWF- TNC hun meetings voorbereiden en ik heb het radiostation gezien die de locale bevolking kan gebruiken om hun stem te laten horen . Ik ben daarna gaan snorkelen bij Hondue beach. Ik heb drie schilpadden gezien, een blauwe manta, zee slang, murenes, veel gekleurde zeesterren en veel mooi gekleurde vissen. Ook heb ik grappige vissen zoals de kogelvis, deze was helemaal rond met allemaal zachte stekeltjes en grote ronde zwarte ogen en verschillende tylefishes (leuke visjes met piek op het hoofd). Het snorkelen was weer prachtig.
S’ nachts in het hotel waren er zo veel kakkerlakken dat ik niet kon slapen van het gekraak onder mijn bed haha.

Die woensdag in Tomia heb ik een meeting bijgewoond. De meeting was voor lokale vissers die levend rifvissen vangen voor export naar met name Hong Kong. De facilitators van WWF- TNC, Pak Sugi en Pak Arifudin gaven hen een training over marine protected areas, seafood savers, hoe ze zo duurzaam mogelijk kunnen vissen zodat ze in de toekomst ook nog voldoende vis is. De vissers deden actief mee door vragen in te vullen en deze werden erna besproken. Zo kregen ze vragen over welke techniek beter is om te gebruiken (dus geen dynamiet of boomkorvisserij gebruiken) of welke grootte van vis ze beter kunnen vangen. Er waren ook discussies waarin de vissers hun mening lieten horen. Voor mijn onderzoek kwamen er ook interessante dingen naar voren. Pak Sugi hielp me af en toe met vertalen. De lunch was erg gezellig: zittend op de grond tussen ongeveer 30 vissers in een vissersdorpje aan het water. Er was een visser die me een emmer liet zien met een stuk of 20 octopussen. Ze waren in een emmer aan het uitdrogen en stierven langzaam (veranderen van kleur). En ik schrok van een kat die uitgehongerd en gewond was aan zijn hoofd.. Voor mij was dit even moeilijk om aan te zien dat niemand er zich iets van aan trekt…
Met Pak Sugi ben ik na de meeting naar Armin Sahari, een van de facilitators en hoofd van de local community forum group KOMUNTO in Tomia gegaan. Armin probeert de lokale vissers in Tomia uit te leggen dat het zonering systeem in Wakatobi van belang is voor de toekomst. Het zonering systeem houdt in dat er verschillende zones zijn ingesteld waarin bijvoorbeeld geen buitenlandse vissers mogen komen, maar alleen locale vissers mogen vissen. Ook zijn er no- take zones waarin niemand mag vissen en zijn er speciale zones voor toeristen. De zonering is ingesteld ter bescherming van de riffen en visstanden. Armin is een facilitator die kijkt vanuit de behoeften van de vissers, zo heeft hij ‘bank fish’ opgericht, wat de vissers helpt om hun gevangen vis te managen (zo kunnen vissers hun vis vers opslaan, zodat ze het niet weer weg gooien omdat het niet goed blijft). Ik heb Armin mijn interview vragen voor mijn onderzoek gesteld en Pak Sugi heeft het voor me vertaald. (Pak betekent trouwens meneer, mannen worden altijd met Pak aangesproken).

Ndrey belde me die dag op dat er bij Sintesa (waar ze werkt) achterom aan het strand een baby walvis was aangespoeld. Ik heb dit meteen aan Pak Sugi laten weten, maar hij zegt dat als er al veel bloed is we niks kunnen doen. Armin (van Sintesa) en andere bewoners probeerden hem terug het water in te duwen. Maar het hielp niet want de baby walvis kwam weer het strand op… Niemand wist er raad mee. In de avond is de walvis gestorven… Toen ik terug kwam van Tomia heb ik hem ook gezien. Het was verschrikkelijk... Ik heb met Dan, de engelse onderzoeker erover gesproken, hij heeft helaas geen autopsie meer kunnen doen, maar vermoedt dat misschien het gehoor was aangetast door mogelijk een dynamietbom van een visser…
Diezelfde dag werd ook nog eens een kat aangereden door de man van Ade (werkt bij Sintesa). De kat leefde nog, maar had veel pijn en is langzaam dood gegaan.. Ik kon het niet aanzien en ik was blij dat ik een weekend weg ging naar Bau Bau met Ndrey. Bau Bau ligt ook in Zuid Oost Sulawesi, aan de kust. Tati, Darmin en Usri (vrienden en werken bij Sintesa) gingen er ook naar toe, dus samen namen we de boot. Ik moest erg lachen hoe primitief het was op de boot. Er zaten ratten 2 meter van me af en toen ik hier achter kwam kon ik de boot niet meer af! Ik heb maar even geslapen, want alle mensen lagen bij elkaar. Ik heb een paar keer mijn hoofd en rug gestoten, omdat alles zo krap was haha. Ik heb veel op het dek gezeten met de anderen en genoten van de mooie sterrenhemel. Ook zonsopkomst was prachtig. Het avontuur om alleen al op deze boot te overnachten was tot toe denk ik toch wel een van de leukste belevenissen die ik hier heb mee gemaakt.
In Bau- Bau aangekomen zijn Ndrey en ik naar Nirwana beach gegaan. Nirwana beach is een prachtig strand met wit zand en een heel heldere zee. Hier heb ik nog wat vrienden van Ndrey ontmoet en we zijn erna naar familie van haar gegaan. Onderweg zijn we gestopt bij een groot fort. Er waren veel mooie gekleurde huisjes in die wijk en het ford had een mooi uitzicht op een dal met veel groen. Ook zaten er wilde aapjes, genoemd andoke op de muur van het fort. We hebben een oude moskee en nog andere culturele plekjes bezocht, zoals een anker die de Nederlanders hebben achtergelaten, een paleis en begraafplaatsen van sultans, het cultureel centrum, de draak aan Amali beach (als symbool van bescherming van de stad) en de ananas als symbool van het Wolio paleis Sulawesi. In de avond zijn we naar een soort kunst tentoonstelling gegaan waar allemaal foto’s hingen die gemaakt zijn in Sulawesi. Er waren veel fotograven aanwezig en ze wilden me allemaal fotograferen. Ik kon niet rustig rond kijken en nu komt er zelfs een artikel in de krant van Sulawesi over deze show met een foto van mij kijkend naar een van de portretten... whaha. En ik dacht nog, even een weekend weg van de mensen in Wakatobi, maar aan de kust in Bau Bau hebben ze blijkbaar ook nog nooit iemand uit het westen gezien!

Zaterdag 23 april zijn we naar de carnavalsoptocht gaan kijken. Er waren weer veel mensen onder de indruk van dat ik er was, zelfs de politie, mensen van het leger en de regering wilden met me op de foto. Ik voelde me ongemakkelijk dat ze me met alles voorrang gaven. De carnavalsoptocht was heel bijzonder. Er waren ook wagens van Bali, Java en China die voorbij kwamen. Dit komt omdat in Bau- Bau verschillende wijken liggen, zoals chinatown. Na de optocht zijn we naar een soort beurs geweest met alles over Sulawesi. Ik werd daar geïnterviewd door een journalist van Wakatobi en nu wordt ik uitgezonden op de locale tv van heel Wakatobi.. Holee haha….In de avond heb ik met Ndrey en haar vriendin Ekka gerelaxt aan het water.
Zaterdag wilde familie van Ndrey dat ik traditionele kleren aan deed. Haar tante Ade deed mijn gezicht schminken (helemaal wit! Dat vinden ze hier prachtig) en ook de kinderen hielpen me met de kleren aan te doen. Ze vonden het geweldig om mij te verkleden, er werden veel foto’s gemaakt haha (zie onderaan;)). Hierna zijn Ndrey en ik naar een optreden gegaan waar Indonesische muziek en vuurwerk was.

Zondagochtend 24 april zijn Ndrey en ik gaan zwemmen bij een waterval en in de middag was er een optreden in Bau- Bau van olifanten (uit Sumatra) die voetbalden. Ik heb vooral gelachen om alle kinderen die door de stortregen en modder aan het rennen waren en helemaal vies waren doordat ze in de plassen sprongen. Die middag heb ik in Bau- Bau veel fruit en brood ingeslagen, want dit is amper te krijgen in Wakatobi. ’ S avonds wilden we met de boot terug naar Wakatobi gaan, maar toen we bij de boot aankwamen was deze helemaal vol. We konden alleen nog op het dek slapen, maar daar hadden we geen zin in want het regende hard. Dus gingen we met onze vol geladen tassen (met fruit en brood) terug naar Ndrey’s huis. We moesten erg lachen onderweg in de benthor. De benthor is een veel gebruikt vervoersmiddel in Sulawesi. Het is een klein karretje dat bestuurt wordt door iemand op een een brommer of fiets.

De dag erna zou de boot s’ morgens vertrekken, maar hij vetrok pas s’ avonds om 18.00 uur. Doordat er ook nog eens een machine kapot was, vaarden we heel langzaam zodat we pas dinsdagochtend vroeg aankwamen in Wangi- Wangi, Wakatobi. Tijdens het wachten overdag op de boot schrok ik van de hoeveelheid afval die de mensen in het water gooiden. Iemand die op de boot werkt, gooide zelfs een vuilnisbak leeg boven de zee! Er waren langs onze boot kinderen met kanootjes. Mensen gooiden uit verveling geld naar ze zodat de kinderen uit hun bootjes sprongen er erachter na doken. Ik vroeg aan Ndrey of ik ze geld (meer dan wat ze van de anderen kregen) kon geven als ze al het drijvende afval uit het water haalden. Ndrey vond het een goed idee en riep vanuit de cruiseboot naar de kinderen. 3 kinderen wilden niet het afval voor geld eruit vissen, maar gelukkig wel 2 andere jongetjes in een ander bootje. Ik gooide toen een flesje naar ze met voor hun allebei 20.000 rupiah (ong. 1,50 euro). Ze haalden vervolgens al het afval uit het water en deden het in hun kano bootje. Ndrey zei dat als ze als ze thuis komen ze het niet weer in het water moesten gooien en ze beloofden ons het niet te doen. Ze waren erg blij met het geld (20.000 is best veel voor hen), een van de jongetjes riep zelfs dat hij nu eindelijk een boek kon kopen. Ik was erg teleurgesteld dat toen de kinderen weg waren, de mensen weer alles in het water gooiden.
Maar met Ndrey en Kasman die ook op de boot aanwezig was (Kasman werkt bij de natuurorganisatie COREMAP in Wakatobi) kwamen we op het idee om binnenkort een clean- up dag te houden. Dan laten we alle kinderen zien dat het slecht is om al het afval in het water te dumpen (de ouders luisteren niet, kinderen kunnen het misschien nog veranderen). Dus Ndrey, Kasman en ik gaan aan nog anderen vragen om (waarschijnlijk bij waha beach) zo veel mogelijk afval uit de zee te vissen en de mensen aan de kust te laten zien wat het goede voorbeeld is. Er zijn geen goede regelingen met het afval hier. Het verbaast me niks dat de meerderheid van het afval gewoon in de zee terecht komt… Net als ook blijkt uit mijn onderzoek over het zonering systeem geld voor het afval dumpen (vervuiling) hetzelfde: Er moet vanuit de overheid meer socialisatie komen naar de lokale bewoners. Het zijn de NGO’s en het Nationale park die proberen de mensen constant uit te leggen dat het niet goed is om alles maar te dumpen in de zee, maar het moet ook vanuit de overheid komen (bovendien is het politieke systeem ook een groot probleem dat hier speelt).

Woensdag 27 t/m vrijdag 29 april ben ik met Pak Sugi, Pak Arifudin en Uyun naar Kaledupa, een ander Wakatobi eiland gegaan. Er was hier drie dagen lang een meeting voor de locale bevolking (vissers, algenkwekers, vishandelaren etc.. en er waren ook vrouwen aanwezig) om ze te leren hoe ze voor zichzelf moeten opkomen en hoe ze met zijn allen een probleem kunnen oplossen door samen te werken. Er waren facilitators van Bali, Jakarta en andere Wakatobi eilanden gekomen die de mensen trainingen gaven om ze te leren wat te doen als een probleem ontstaat en hoe door samen te werken het beste aan hun behoeften kunnen voldoen. Belangen die naar voren kwamen waren behoeften om zoet water (wassen en drinken), voldoende vis en hun familie. Een voorbeeld om water: Er zijn zeezigeuners (Bajau) hier ooit komen vestigen in Wakatobi, ze leven op zee in hutjes op houten palen. Soms is hun gedrag niet netjes tegenover de land bewoners. Ze moesten nu van de facilitators een rollenspel doen (1 bajau en 1 land bewoner). De Bajau persoon moest vragen om water aan de land bewoner, want een probleem dat dagelijks speelt is dat de Bajau naar het land moeten om tonnen met water te halen met hun kano’s (coelies genoemd). Soms veroorzaakt dit een probleem, omdat er conflicten zijn tussen de Bajau en de oorspronkelijke bewoners. Het rollenspel tussen twee van hen was daarom goed. De faciliators maakten veel grappen gedurende de meeting, zodat de aanwezigen ook plezier hadden. Een ander voorbeeld van een veel voorkomend probleem is dat als er iemand overlijdt binnen de familie van de Bajau, dan moeten ze naar het land gaan om te vragen aan de mensen of ze de persoon ergens mogen begraven. Een aantal weken terug moesten ze naar een afgelegen eiland toe gaan om de persoon daar te begraven, omdat ze in Wangi- Wangi geen plaats konden vinden...
Wat ik mooi vond was: Als er een probleem is in de Bajau helpt de hele gemeenschap elkaar. Zo werd er een film vertoond van een jongen die niet kon studeren, omdat hij geen geld had. Alle Bajau mensen (familie of niet) legden geld bij elkaar voor hem om te gaan studeren.
Tijdens de meeting in Kaledupa van afgelopen dagen heb ik Pak Desna van Wakatobi National Park en een andere facilitator kunnen interviewen voor mijn onderzoek. Uyun was erbij, dus ze kon voor mij vertalen.

Terug in Wangi- Wangi ben ik vrijdagavond met Ndrey naar Waha beach gegaan. Alweer had ik weinig rust door alle kinderen die op me af kwamen stormen. Maar ik begin er nu wel aan te wennen haha. We zijn toen met Aci en Naga met hun vissersbootje het water op gegaan. We hebben in de boot liedjes gezongen zoals: “In holland staat een huis”. Ndrey kende deze nog en wilde het ook aan de anderen leren. Ik moest erg lachen.

Afgelopen zaterdag ben ik mee gegaan met een duiktrip. In totaal 3 duiken met 4 personen. De eerste duik waren ik en buddy Samsul 37 meter diep gegaan (de andere twee gingen 60 meter diep!). Dit had ik niet eens in de gaten en dacht al dat de meter niet klopte haha. Ik heb verschillende mooie vissen gezien zoals een blauwgespikkelde pijlstaartrog (geel met blauwe stippen), totaal 5 schildpadden, een kleine zeeslang, murenen en veel grote vissen zoals de napoaleonvis (1 meter). Tijdens de tweede en derde duik was er veel stroming waardoor we een paar keer van directie moesten veranderen. Dit was wel minder fijn. Ook al was de visibility minder goed, maar toch was het prachtig onderwater. Vooral de derde duik was er een heel mooi relief dat zig zag liep en het rif bestond uit allemaal (veelal roze) koraalwaaiers. Boven water (in boot) waren er veel golven en het was erg slecht weer.. Maar tijdens de lunch was er gelukkig een beetje zon, zodat we fijn op het strand konden eten.

Zondagochtend ben ik met Lia (zus van Hardin, woont in dit huis) gaan joggen. Ik heb tijdens het joggen wat lege flesjes die langs de straat lagen mee naar huis genomen… Toen ik thuis kwam heb ik meteen een brief geschreven aan Mister Hugua, hoofd van de regering in Wakatobi. Ik heb hem een paar keer ontmoet en ik wil hem laten weten hoe mooi ik Wakatobi ervaar, maar of hij aub iets aan het afval kan doen:) Iedereen vind het een goed idee van me, want Mister Hugua is erg blij dat ik hier als westerling zijn eiland bezoek dus ik denk dat hij mijn brief wel apprecieert.. Nu maar afwachten en hopelijk kan er iets aan gebeuren aan het afval, want dat is dringend nodig! Zeker als ze meer toeristen naar Wakatobi willen trekken.
In de namiddag zijn we met een paar anderen weer naar Waha beach gegaan. Hier heb ik schelpen gezocht met alle kinderen en zijn we een stukje gaan wandelen langs de rotsen aan de kust. Ik heb een slang gezien in een spleet van de rots die zich aan het verstoppen was voor de kinderen die hem lastig vielen. Bij Waha beach kreeg Pak Njong (die ook bij Sintesa werkt) 2 tonijnen die we met zijn allen ’s avonds hebben gegeten.

Zo, nu ga ik gauw aan de slag voor mijn onderzoek.

Tot snel!